CPAP – z języka angielskiego: Continuous Positive Airway Pressure – jest nieinwazyjnym sposobem wspomagania wentylacji mającym na celu utrzymanie dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych pacjenta przez cały cykl oddechowy.
W praktyce klinicznej stosowany jest przede wszystkim w leczeniu bezdechu sennego, jednak w warunkach pozaszpitalnych, sprawdzi się również przy niewydolności oddechowej, a także u osób z POChP oraz astmą. W artykule omówiono definicję, działanie, wskazania i przeciwwskazania oraz aspekty praktyczne związane z zastosowaniem trybu CPAP w respiratorach — ze szczególnym uwzględnieniem urządzeń, w których tryb ten jest dostępny, m.in. Weinmann Medumat Standard 2 i Meduvent Standard.
Tryb CPAP – definicja i cel terapii
CPAP to tryb terapeutyczny polegający na stałym dodatnim ciśnieniu bazowym w drogach oddechowych przez cały cykl oddechowy. Nie dostarcza on sekwencji wymuszonych oddechów (nie działa jak respirator kontrolowany objętościowo), lecz utrzymuje stałe ciśnienie, które:
- zapobiega zapadaniu się dróg oddechowych.
- zmniejsza obciążenie pracy oddechowej przy chwiejnej aktywności mięśni oddechowych,
- poprawia natlenienie poprzez zwiększenie powierzchni wymiany gazowej.
Cel kliniczny zależy od kontekstu: w OSA (obturacyjny bezdech senny) – przywrócenie przepływu górnych dróg oddechowych i eliminacja bezdechów; w ostrych zaburzeniach wymiany gazowej – poprawa oksygenacji i zmniejszenie pracy oddechowej; w profilaktyce pooperacyjnej – utrzymanie wewnątrzklatkowego ciśnienia dodatniego i redukcja powikłań oddechowych.
Działanie trybu CPAP jest proste, ale bardzo skuteczne. Stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych działa jak „sprężyna”, utrzymując ich drożność i zapobiegając zapadaniu się gardła, tchawicy oraz pęcherzyków płucnych. Dzięki temu zwiększa się objętość końcowowydechowa, poprawia się utlenowanie i dopasowanie wentylacji do perfuzji.
CPAP zmniejsza także wysiłek oddechowy — pacjent potrzebuje mniejszego gradientu ciśnień, aby rozpocząć wdech, co redukuje przeciążenie mięśni oddechowych i ryzyko ich zmęczenia.
Od strony technicznej aparat CPAP musi utrzymywać zadane ciśnienie mimo możliwych nieszczelności i zmian przepływu. Nowoczesne respiratory realizują to dzięki automatycznej kompensacji wycieków, regulacji przepływu oraz systemom alarmowym zwiększającym bezpieczeństwo terapii.
CPAP w respiratorach
Tryb CPAP może być stosowany wyłącznie wtedy, gdy lekarz/ratownik ma możliwość współpracy z pacjentem, a więc pacjent może oddychać spontanicznie przez cały cykl oddechowy. Innymi słowy, tryb ten wspomaga wyłącznie własny oddech pacjenta.
Wskazania do zastosowania obejmują:
- obturacyjny bezdech senny (OSA) – leczenie pierwszego wyboru u pacjentów wymagających stałego dodatniego ciśnienia;
- ostra niewydolność (typ 1) – jako terapia wspomagająca w celu poprawy oksygenacji i rekrutacji pęcherzykowej.
- hipowentylacja związana z chorobami neuromięśniowymi — w wybranych przypadkach CPAP bywa stosowany pomocniczo;
- prewencja powikłań pooperacyjnych i w opiece poanestezjologicznej u pacjentów z ryzykiem zapadnięcia miąższu płucnego;
- leczenie niektórych postaci obturacyjnego zapalenia dróg oddechowych i podczas sedacji, gdy wymagane jest podtrzymanie dodatniego ciśnienia.
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do zastosowania trybu CPAP jest brak świadomości pacjenta umożliwiający współpracę w sytuacjach, gdy konieczna jest ochrona dróg oddechowych, pełna niewydolność oddechowa wymagająca intubacji i wentylacji inwazyjnej czy obfite krwawienie z dróg oddechowych. Przeciwwskazania względne obejmują m. in. niekontrolowaną odmę opłucnową (bez drenażu) czy też ciężkie urazy twarzoczaszki uniemożliwiające szczelne założenie maski.
Tryb CPAP jest dostępny w respiratorach Weinmann, w tym w modelach Medumat Standard 2 i Meduvent Standard — co czyni te urządzenia użytecznymi zarówno w warunkach szpitalnych, jak i w sytuacjach przedszpitalnych (transportowych/ratowniczych), gdzie wymagane jest proste, niezawodne utrzymanie dodatniego ciśnienia. W praktyce klinicznej oznacza to, że personel medyczny pracujący z tymi respiratorami ma możliwość szybkiego wdrożenia CPAP bez konieczności dedykowanego urządzenia, co zwiększa elastyczność postępowania w stanach nagłych i w warunkach ograniczonych zasobów.
Tryb CPAP pozostaje fundamentem nieinwazyjnej terapii dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych — skutecznym, względnie bezpiecznym i szeroko stosowanym sposobem poprawy drożności i oksygenacji u pacjentów z różnymi formami niewydolności oddechowej oraz w leczeniu OSA.
Użycie trybu CPAP w respiratorach wielofunkcyjnych, takich jak Weinmann Medumat Standard 2 i Meduvent Standard, pozwala na elastyczne zastosowanie tej terapii w środowisku szpitalnym i podczas transportu pacjenta. Skuteczność CPAP zależy w dużej mierze od prawidłowego doboru ciśnienia, monitoringu i szybkiej reakcji na powikłania — dlatego decyzje terapeutyczne powinny być podejmowane przez personel przeszkolony i operujący zgodnie z obowiązującymi protokołami.
Przeczytaj również: CCSV – rewolucja w wentylacji podczas resuscytacji